Zazaca atasözleri

(Kirdî (Zazaca atasözleri) sayfasından yönlendirildi)

Bıze çı qas zzi dızdeka bê teke a roje vist u yew adara vewre eşta vıla dare, şand nêmend hemti. Veyvek serê estore de ya kes nêzaneno nesibê kamiya

  • Dıșarıdan yardım umanın vay haline.
Akıl para ile satın alınmaz.
  • Sora sora Kars'a gidilir.
    • Kê pers reydi şonê Kers.
  • Samanı ateşe verdi, rüzgarın önüne geçti.
    • Adır ver da sımeri ho da verê vay.
  • Ateş iyi de külü olmasa.
    • Adır veşo la vel nêbo.
  • Hafif akıl ağır yüktür.
    • Aqılo sivil baro gırano.
  • Delinin değirmeni kendi kendine çalışır.
    • Arey geji be ho gureno.
  • Elekle su toplanmaz.
    • Awe bi pırcına nêna arêkerdış.
  • Başı aşan su; ha bir karış olmuş, ha dört parmak.
    • Awa serê seri çı qarışê çı çar engışti.
  • Akıl, altın taça benzer, herkesin başında olmaz.
    • Aqıl taça zerrina her kes sere de çıniya.
  • Bahtı tahta değişmem.
    • Bext nêdana be text.
  • Donsuz dolaş fakat boynunu zalimlerin önünde eğme
    • Bê tumani bıgêre, mılê xo verê zalımi de çewt meke.
  • Elini bıraktı, ayağı ile ardına düştü.
    • Be desti verda, be lıngi dıma gêra.
  • Dünyaya danış, aklına göre yap.
    • Be dınya bışêwire, be aqılê xo bıke.
  • Sorma ile insan Tanrının evine kadar gider.
    • Be pers merdım şıno keyey Homay.
  • Keşke ile eller saç örgüsü demetine yetişmez.
    • Bı werrekna dest nêreseno gıley gıjıki.
  • Adam gibi çalış, aslan gibi ye.
    • Bıxebitye sey merdıman, bıwere sey şêran.
  • Gelin atın üzeride gelir. Ancak kime kısmet olacağını kimse bilmez.

Çımi teber deyê, wel se ba

  • Çıranın köre, davulun sağıra yararı yoktur.

Çıla koran rê def keran rê bêfeydeyê

  • Arkadaşına kazdığın kuyu bir gün kendın duşersın.

Çala ke merdım embazê xo rê bıkeno rocê be xo keweno

  • Kapısı kapalı olanın gözü kapısı açık olandadır.

Çımê bergırewtoxan yê berakerdoxan deyê

  • Yaralı yarasını bilir.

Dırbetın be dırbetê xo zaneno

  • Arkadaşın yarası, kaya yarası gibidir.

Dırbetê embazi şeqaley zınari

    • Mangay ma bi gaya, bela niya gedaya.'
  • Sidik ilacına gitti kabız oldu.

Şi dermanê mize gi rê esiri

  • Gebe olsun da ne zaman doğurursa doğursun.

Wa awır ba çı mehel ziyena wa bıziya

  • Bir günün boğası olayım, yüz günün ineği olmayayım.

Wa viştıray rocê bıba mangay se roce meba

  • Gönlüm hoş olsun da varsın giysim kıldan olsun.

Wa zera mı zere ba wa tewrê kırwasê mûy mı bo

  • İyi at olsun da varsın nalı olmasın.

Wa estore pêşeng ba wa bênal ba

  • Muradımız olsun da, ister taştan olsun.

Wa mıradê ma bıbo wa kera ra bo

  • Yüz acısın, karın ağrımasın.

Wa ri bıdejo zer medeja

  • Bir günlük aslan ol, bir yıllık tilki olma.

Wa şêrê rocê bo, wa lûya serê mebo

  • Korku, akrep gibidir.
    • Ters, zê dımışkulo.
  • Utanma olmasaydı şeytanlık kanatlanırdı.
    • Şarmi nıbên se pêl niyên şetuney a.
  • Evrenin sahibi siyah ile beyazdır.
    • Wûhar eywun siya sıpê.
  • Arkadaşınla ye, gez ama onunla ortaklık yapma.
    • Embazan a bıgêr, bur la wertaxi mekerê.
  • Kadın isterse; erkeğini vezir yapar, istemese rezil eder.
    • Cıniya ke bıwaz; merdê xo kena vezir, nêwaz kena rezil.
  • Kurt, sisli günü kollar.
    • Cınawır, rueja mijin paven.
  • Çocuklar ağlayarak büyür.
    • Kij pê bermi ben pil.
  • Gül için dört dikeni göğsüne atmaya katlanır.
    • Kê hatir gula, çar teli kena pistun xwi.
  • Beceriksiz kadın çıkrık, beceriksiz rençber ise orak değiştirir.
    • Cıniya hirab reşta bedilnena, mişag hirab se vaşturi bedilnen.
  • Evlilik dar ayakabı gibidir.
    • Zevaj sol teng o.
    • Semêd yow palûnê heriya, howt bacûnaxûn xwi eşt awk..."Mıntıqa: Az, Çewlig.
  • At adımına göre değil süvarîsine göre koşar.
    • Astor be gorey gama ho ne, bi gorey espare ho remena.
  • Bülbülü altın kafese koymuşlar. Demiş: “Ah vatan, ah vatan!”
    • Bılbıl kerd kefesa zerin yi hunc vatên: “Ah vaten, vah vaten!”
    • Şahidê luye, boça luye ya.
  • Okumak avlamaktır, yazmak kayıttır.
    • Wendış seydo, nuştış keydo.
  • Doğru duvar yıkılmaz.
    • Diyes raşt neşiyen ve.
  • Sırt, yiğit olana verilir.
    • Paşt diyena merdım cumerd.
  • Ev alma komşu al
    • Kiye megir cirûn bıgir.
  • Durgun su kokar.
    • Ava vinerri bûy duna.
  • Köpek ölürse kurta bayram olur.
  • Kutik bımıro vergan rê roşan beno.
  • Nevret ve sevgi dilden cıkınca vücut bulur.
    • Nevret u heskerdış zone ra vejiya se o waxt govde gırati.
  • Eke kutık merdımanê ho bıgêro, apê ho verg, halê ho luy hesabneno.
  • Elin çocukları büyür akıl alır, bizimkiler ise büyür deli ve yaramaz olur.
    • Tûtê şar pil beni aqıl gêni , ena ma pil beni gej u har beni.
  • Bahçene komşun ağacını ekerse komşunun çocukları bahçeni sahiplenir.
    • Eke dara ho cirane ho rê da ronayış; qıjê ey dar rê zi bahçe rê zi wayir vecyene.
  • Baca tüten evde huzur vardır.
  • Merdım pir beno, zerri pir nêbena.
  • İyi komşu akşam yemeğini bir tabak fazla yapar.
    • Embıryano hewl, şamiya ho tebahêk zêde keno.
  • Yük eşeğin yanına gitmez, eşek yükün yanına gider.
    • Bar nişin vere her, her şin vere bari.
    • Dişmenê bavan, nébeno dostê lawan.
  • Su bulanmadan durulmaz.
    • Heta leyl [lêl] mebo, zelal nêbena.
  • Büyüklerimiz her zaman güzel konuşur.
    • E veinan ma her tım/her wext hoyl heber dayene.
  • Yüklü eşek yedi kez sudan geçer yüksüz bir kere dahi girmez.
    • Her be bar hewt ray awk ra viyereno la bê bar yew ray nêviyereno.
Gözyaşlarından akıl al.
  • Gözyaşlarından akıl al.
    • Hesırê çıman ra aqıl bıgire.
  • İyi bir kadın, kızını seversen yetişir.
    • Eke heskerdış bıbo keyneki rındê de reseni cıniyan.
  • 7 Martta melekler geldi (indi) baharı bağırdılar söylediler.
    • Hewt adari de melegi ameyê var vatê u qêrayê, wesari.
  • Günü gelmeden tavuk yumurtasını kırmaz.
    • Heta ke roce de nêbiyo, kerg hakê xo nêşıknena.
  • Büyüklerimiz bir şey diyorsa bir şey biliyorda diyordur.
    • Ê verinan ma eke çi ke vanê, zanenê ke vanê.
  • Çokça gözyaşı soruna yol açar.
    • Çımê hesırıni zaf, rayerê xerıpnayan akerdêne.
  • Kimseye iyi deme. Kötü çıkar, mahcup olursun.
    • Kesi rê mevac rındo, ar vıcêno ke xo de şıkêno.
  • Akıl para ile satın alınmaz.
    • Akıl ebe peru ra nêroşûno.
Araba devrilince yol gösterici çoğalır.
  • Araba devrilince yol gösterici [kılavuz] çoğalır.6 Eylül 2010
    • Areba bı kelebay rar nevitay zeydini.
  • At, tayını tanır.
    • Astor mayine xo şılasneno.
  • Sessiz akan sudan kork.
    • Awe ke bêveng şona cı ra bıterse.
  • Süreklilik göstererek akan su kir tutmaz.
    • Ava ke şonaye lıim ni tepşena.
  • Akan su akacağı kulvarı da aşındırır.
    • Ava ke şına, sopa ho zi roternena.
  • Köpek et yemeye alışmışsa kuru ekmek yemez.
    • Kutik bumusa goşti nan wuşk nêvena.
  • Kapta [Sürahide] kalan su zamanla normal su tadını yitirir.
  • Eşek ne bilir yonca yemesini.
    • Her çı zano wenca buro.
  • Zalim zulümle yola gelir.
    • Zalım ebe zulım'a yeno rae.
  • Ağır taş yerinden oynatılamaz.
    • Siya grane hurenda xo ra nê luvena.
  • Kucağında olsun, varsın çuvalın üstü olsun.
    • Va vırar de bo va serê xırar de bo.
  • Yılanın yavrusu zehirsiz olmaz.
    • Leyrekê mari bê zıyêr nê beno.
  • Sabah güneşinde faydalanmazsan akşam güneşinin faydası yoktur.
    • Eka tija ser sıbayi ra feyde nêgırewt, tija şani ra feyde çıniyo.
  • Aç kuşa yılan su verir.
    • Mıriçika teyşan rê mar zi awe ano.
  • Köpeğin kuyruğunu kalıba sokmuşlar, bin yıl sonra çıkarmışlar yine köpek kuyruğuymuş.
    • Dımê kutık eştto kalıb, hazar serre kalıb ra vetto, eyne dımê kutıka
  • Nalbantlar atları nallarken dere kenarında kaplumbağalar da ayaklarını kaldırırmış.
    • Nalbendon astori nalnen kesoniz ver deridi penci hu kerdin berz.
  • Babanın dostu lafları, oğlunun miras.
    • Dostê pi u kali, laceki rê miraso
  • Eşeğin ölümü köpeğe düğün olur.
    • Merdena here kutıki rê bena veyve.
  • Fırsat her zaman ele düşmez.
    • Fırsend her tim dest nêkuno.
  • İnsan haberi gündüz söylemeli, yoksa karanlığa (akşama) kalır.
    • Mordemo ke hebê roj çila fistê ta, şan dé tari de maneno.
  • Köpek köpeğin ayağına basmaz.
    • Kutık payna lınga kutıki nêdano.
  • Kimisi az sahip çıkmış, azlıktan da kendini alıkoymuş.
    • Kami ke tuye vayi kerdo, tuye ru(ri) ye xo kerdo.
İnsan laf olur, içi laf olmaz.
  • İnsan laf olur, içi laf olmaz.
    • İnsan kal beno, zerri kal nêbena.
  • Kadının elinde nesil varsa, o kadın güzeldir.
    • Deste keyneke ra xesil est zi, a keyneke rinda.
  • Yalancı insanın, gözünden yalancı olduğu belli olur.
    • Merdımo zureker çımanê xo ra beliyo.
  • Altın dışkının içinde olsa da yine altındır.
    • Zerd miyan gi de bo zi hina zerdo.
  • Eşeğin arpası pişmez.
    • Cewê heri nêpeseno.
  • Köpek ölürse kurda bayram olur.
    • Kutık ke bımıro, vergan rê roşan beno.
  • Çoban köpeği ölürse kurt bayram yapar.
    • Kutıkê şıwani bımıro vergi roşan kenê.
  • Aslanın elinden kılıcı düşmez.
    • Deste şêri ra şûr nêkeveno.
  • Yalancı kuyruğundan korkar.
    • Zûrker dıma xo ra terseno.
  • Zor kapıya gelmese, çalışma ve doğru ortaya çıkmaz.
    • Eke zoriye nina ber meşuxulne raştiye nêvejiyena meydan.
  • Doğru el karnın üzerindedir.
    • Desto raşt sêr pizeyavo.
  • Eşeği suyun üzerine susuz götürür susuz getirir.
    • Heri teyşan beno ser awe u teyşan ano..
  • Anlık nefis insanı hapis deliğine götürür.
    • Yo anlığ nefs çey bon kulike hefs.
  • Az yemek ye ömrün uzun olur, çok yemek yersen ömrün kısa olur.
    • Tı ke werdin beno omir to derg beno, zaf werdin vena omir tı tikik menenno.
    • Devlemendî hesabê peran zafî nê peran taynîn pers kenê
    • Eke şivane kavire bivero, zura ey verg verdo beno.
  • Yılanın Yavrusu zehirsiz olmaz.
    • Maro hurdık bijahr nêbeno.
  • Sevgi ve nefret dilden çıkınca vücut bulur.
    • Nevret u heskerdış zone ra vejiyase o vawt govde gırati.
  • Köpek akraba [ata] ararsa amcasını kurt, dayısını tilki sayar.
    • Eke kutık merdıman ho bıgêro, apê ho verg, halê ho luy hesabneno.
  • Birinin yanlış yaptığını biliyorsan da söyleme.
    • Çire çewt kerda to zana hena nêva mekke.
    • Alım ho vira keno, qeleme ho vira nêkena.
Yetim kız susuz düz ovaya benzer.
  • Yetim kız susuz düz ovaya benzer.
    • Keyneka bê bavke, dêşta bê avk.
  • Ata dostu oğlana mirastır.
    • Dostê pi u kali, laceki rê miraso.
    • Adır vatene ra, fek nêvêşeno.
    • Senik vacé, zaf goş sernê.
    • Merdımo ke deyn ra terseno, gereke keyberê gırdi ra mekero.
    • Teneko tal veng veceno.
    • Merdımo cefa neanita, qedrê sefa nezano.
    • Comerd vanê mali ra kenê, egit vanê cani ra kenê.
    • Kutıkê teberi, hesarê keyi nêbeno.
    • Veyşan vano: "Mırd nêben", Mırd vano:"Veyşan nêben."
    • Sergovendi veyve ra, domani kayir a aciz nêbené.
    • Darê çixa derg bena bıbo ki, ca ra nêresena asmên.
    • Cayo ke koyi çıne bi, tum xo ko vineno.
    • Kilito zernên her keyberi keno a (ra)
    • Mangaya ke hebe zengila vındi nêbena.
    • Serê koy ra mij kemi nêbeno.
    • Hebe torbê tali asro rê nêna pêguretene.
    • Merdene rê çare çıniyo.
    • Merdena here kutıki rê bena veyve.
    • Fırsend her tım dest nêkuno.
    • Kıymete xortine, demê kalbiyayeni de eno zanitene.
    • Vace ke asmên de veyve esto, cêniye nerdugan nane ro.
    • Merdıno ke hebe roj çıla fıstê ra, şan de tari de maneno.
    • Kamci roje şand nêbiyo.
    • Her rındeke qusurê de xo esto.
    • Palêyo xırab verva iandi zeredejan gêno.
    • Kutık payna lınga kutıki nêdano.
    • Xebera xırabe rew bena vıla.
    • Qantıre ra pers biyê: " Piyê to kamo ", Vato: " Xalê mı astoro.
    • Kes nêkuno mezela kesi.
    • Koçe berani berani re bar niyo.
    • Oyo (yewo, juyo) ke heqi ra nêterseno, cı ra bıterse.
    • Merdımo ke şi meymantiya cınawiri (vergi), gereke kutikê xo, xo de bero.
    • Leylegê ke teyr say kena, amnani yena zımıstani şona.
    • Kami ke tuye vayi kerdo, tuye ru (ri) ye ho kerdo.
    • Kari ra mêterse wa kar to ra bıterso.
    • İnsan kal beno, zerri kal nêbena.
    • Cêniye baxçeyê camêrdiya.
    • İnsan viran vındeno, veyşan nêvındeno.
    • Homa çewt şaş meko u erd ra kaş meko!.Mıntıqa: Cewlig
    • Vitevatê cınêke nê yê vitevatê camêrdımın merdım kişeno.Mintıka Darahenî/Kawar
    • Çocukların karınları söz doludur ama dilleri dönmez.
  • Zera gedeyan dekerdeya la zıwanê inan nêgeyreno.
    • Erkek bir kaynaksa kadın bir havuzdur, havuz çatlaksa kaynaktan gelen su birikmez.
  • Camêrd çımeyo cênıke doleya, eke dole şıkıte ba awe tede nêdebena.
    • Uzun dil sahibinin başına ağaçkakandır.
  • Zıwano derg darkotekê serê wayerê xoyo.
  • Başkasının eli ile yılan tutulmaz.
    • Destandé şarya mar nêtepêşiyeno - (lehçe:Çermik)