Vikisöz

Peyami Safa: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki değişiklikSonraki değişiklik →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Değişiklik özeti yok
Berrram (mesaj | katkılar)
Editörler
1.959 değişiklik
95.65.177.222 adlı kullanıcının son değişikliği reddedilerek Turkmaned sürümüne (92755) geri dönüldü
1. satır:
{{Biyografi
{{Yazar bilgi kutusu
| adı kişi_adı= Peyami Safa
|resim_adı=
| resim = Peyami Safa portre.jpg
|resim_başlığı= Türk Yazar
| resim_boyutu = 230px
|doğum_tarihi= [[w:1899|1899]]
| başlık = Türk yazar
|doğum_yeri= [[İstanbul]]
| takma_adı =
|ölüm_tarihi=[[15 Haziran]] [[w:1961|1961]]
| doğum_tarihi = [[1899]]
|ölüm_yeri=
| doğum_yeri = [[İstanbul]]
}}
| ölüm_tarihi = [[15 Haziran]] [[1961]]
| ölüm_yeri = [[İstanbul]]
| meslek = [[Yazar]]
| milliyet = [[Türk]]
| dönem =
| tarz =
| konu = Hayatı
| akım =
| ilk_eser =
| etkilendikleri = Nazım Hikmet
| website =
| dipnot =
}}
'''Peyami Safa''' (d. 1899, [[İstanbul]] - ö. 15 Haziran 1961), Türk hikâye ve romancısı.
 
*Ancak "şimdi"ye hâkimiz! Şimdi durmak için değil, şimdiden başlamak için...
'''''Server Bedi''''' takma ismini de kullanan yazar romanlarının yanı sıra, düşünsel yapıtları, polemikleri, köşe yazarlığı ve gazeteciliği ile de tanınır.
 
*[[Fikir]] sahibi olmaya mal sahibi olmaktan fazla ihtiyaç duyacağımız gün gerçek zenginliğin sırrını bulacağız.{{gününsözü|21 Ağustos 2010}}
== Hayatı ==
Servet-i Fünun dönemi şairlerinden [[İsmail Safa]]'nın oğludur. Sivas'a sürgüne gönderilen babasının orada ölmesi üzerine [[1901]] yılında iki yaşında yetim kalmış, bu yüzden "Yetim-i Safa" adıyla anılmıştır. Babasız büyümenin acılarının yanı sıra, sekiz dokuz yaşlarında yakalandığı bir kemik hastalığı dolayısıyla 17 yaşına kadar, bu hastalığın fiziksel ve ruhsal bunalımlarını yaşamıştır. Doktorlar kolunun kesilmesinde karar kılmış, fakat Safa bunu kabul etmemiştir. Daha sonraları bu günlerdeki tecrübelerini "9. Hariciye Koğuşu" adlı romanında okurlarıyla paylaşır. Hastalık ve savaşın yol açtığı maddî sıkıntılar dolayısıyla öğrenimini sürdürememiş,13 yaşında hayatını kazanmak ve annesine bakmak için [[Vefa İdadisi]]'ndeki öğrenimini yarıda bırakmıştır. [[Keteon Matbaası]]'nda bir süre nota tashihi işinde çalışan Peyami Safa, Posta - Telgraf Nezareti'ne girmiş, [[I. Dünya Savaşı]]'nın başlamasına kadar orada çalışmıştır ([[1914]]). Daha sonra Boğaziçi'ndeki [[Rehber-i İttihat Mektebi]]'nde öğretmenlik yapmaya başlamıştır. Dört yıl çalıştığı bu okulda, hem öğretmiş, hem de kendi çabasıyla Fransızca'sını
ilerletmiştr. Buradaki izlenim ve deneyimlerini "Biz İnsanlar" adlı eserinde kullanmıştır
[[1918]] yılında ağabeyi [[İlhami Safa]]'nın isteğine uyarak öğretmenlikten ayrılmış ve birlikte çıkardıkları "'''20. Asır'''" adlı akşam gazetesinde "Asrın Hikâyeleri" başlığı altında yazdığı öykülerle gazetecilik yaşamına başlamıştır. İmzasız olarak yazdığı bu hikâyelerin tutulması üzerine [[Server Bedi]] takma adını kullanmaya başlayan Peyami Safa, daha sonra [[1921]]'de [[Son Telgraf]] gazetesinde yazmış, oradan da [[Tasvir-i Efkâr]]'a geçmiştir. Daha sonra [[Cumhuriyet gazetesi]]ne geçmiş, [[1940]] yılına kadar bu gazetede fıkra ve makalelerinin yanı sıra, roman da tefrika etmiştir.
 
*İşte bu fena.{{Son sözleri}}
[[1960]]'lı yıllara kadar başta [[Milliyet]] olmak üzere birçok gazete ve dergide yazan Peyami Safa [[27 Mayıs]]'tan sonra [[Son Havadis]] gazetesinde yazmaya başlamıştır ([[1961]]). Aynı yıl [[Erzurum]]'da yedek subaylığını yapmakta olan oğlu Merve'nin ölümü üzerine büyük bir sarsıntı geçiren Peyami Safa, iki üç ay sonra [[İstanbul]]'da vefat etmiştir.
 
*Aşk mücadelesi içinde olma, mücadele aşkı içinde ol.
== Edebî hayatı ==
 
*[[Aşk|Âşık]]lara haber vermek isterim: Kalbin tüm meseleleri yalnız kalpte halledilir, çünkü bir hissin hakkından ancak başka bir his gelir. Ümitsiz bir [[aşk]]ın panzehiri ise [[nefret]]tir.{{gününsözü|17 Temmuz 2010}}
İlk romanlarında sola yakın görüşler taşıyan Peyami Safa, bir hastanın psikolojisini anlattığı otobiyografik romanı [[Dokuzuncu Hariciye Koğuşu]]’nu ([[1931]]) [[Nazım Hikmet]]’e ithaf etmişti. Bu roman hariç, [[1922]]-[[1939]] yılları arasında yazdığı Mahşer (1924), Şimşek ([[1928]]), Fatih-Harbiye ([[1931]]) ve Biz İnsanlar ([[1939]]) adlı romanlarında Doğu-Batı sorunsalını karakterlerde somutlaştırarak işledi. Safa, bu romanlarında, ruh hallerini çözümlemede, kurguda, dilinin kıvraklığında, anlatım tekniklerindeki denemelerde başarılı bulunurken romanlarında düşünceyi öne çıkarması dolayısıyla eleştiriler aldı. [[II. Dünya Savaşı]] sırasında Nasyonal Sosyalistlere yakınlaşmasıyla dikkat çeken Safa’nın gerçekçi roman çizgisi [[Matmazel Noraliya’nın Koltuğu]] ([[1949]]) ile mistisizme yöneldi.
:(''Yalnızız Romanından'')
 
*Hayat böyledir. [[Çaresizlik]] ve tehlike anları vardır ki, o zaman çırpınmaya ve haykırmaya gelmez. Batar insan ve boğulur. Marifet o anları geçirmektir. Sonrası gittikçe kolaylaşır. [[Kader]]e teslim olmak lazımdır o anlarda. Bu acizlik değildir. Dikkat et sözüme: Bu dünyada ölümden başka hemen her şeyin çaresi vardır. {{gününsözü|15 Haziran 2007}}
İlk uzun hikâyesi [[Gençliğimiz]]'i [[1922]] yılında neşreden Peyami Safa, para kazanmak amacıyla yazdığı kitaplarında, ilk defa ağabeyi İlhami Safa'nın takma ad olarak kullandığı, annesi Server Bedia Hanım'ın adından uyarladığı [[Server Bedi]] müstear adını kullanmış, bu takma adla yüzlerce eser vermiştir. Bunlar arasında en sevilenler [[Cingöz Recai]] macera romanları ile '''Cumbadan Rumbaya''' adlı romanı olmuştur.
 
*[[Sevgi]] ile [[Nefret|nefret]] arasında çok ince bir çizgi vardır. Birisinden nefret ediyorsanız ve bir gün onu yenemeyeceğinizi anladığınız zaman onu sevmeye başlarsınız. Ve yine birisini seviyorsanız ve bir gün onu yenebileceğinizi düşündüğünüz zaman ondan nefret etmeye başlarsınız.
Peyami Safa, Türk kültür yaşamında yayımlandığı yıllarda hayli etkili olmuş [[Hafta (dergi)]], [[Kültür Haftası]] ([[1936]], 21 sayı) ve [[Türk Düşüncesi]] ([[1953]]-[[1960]], 63 sayı) dergilerini çıkarmıştır.
:''Yalnızız Romanından''
 
*Her sıkıntı bir isyan hazırlığıdır. Ruhta başlayan bu hazırlık vücudun hastalanması şeklinde organik bir isyana çevrilir.
Asıl ününü romancı olarak yapan Peyami Safa, bazı uzun öyküleri ile de dikkati çekmiş, yazar Batılı kaynakların bir "Zalim" olarak tanıttıkları hun hükümdarı [[Attila]]'yı aklamak amacıyla aynı adda bir de tarihsel roman yazmıştır. Tüm bu üretkenliğine rağmen yeterince tanınmamış ve tanıtılmamıştır.
:(''Yalnızız Romanından'')
 
*Halk sevginin veya alâkanın objesini ortadan kaldırmakla meseleyi kestirme halledeceğini sanır ve sevdiğini öldürür. Biz meselenin dışarıda değil, içimizde halledilebileceğini daha çok anlarız. Çünkü dâva yalnız sevgili ile kendimiz arasında değil, hattâ senin meselende olduğu gibi hiç değil, asıl dâva kendimizle kendimiz arasındadır. Sevgiliyi dışarda öldürmek neye yarar? İçimizde yaşadığı müddetçe, biz sadece bir şeklin kaatili olmakla kalırız. Onu içimizde öldürebilmeliyiz. Unutmak budur. Tereddüdün lüzumsuz. Rezil etmek veya öldürmek, yani mânen veya maddeten öldürmek, verdiği zafer gururu ne olursa olsun, meseleyi halletmez.
== Hakkında yapılan çalışmalar ==
:(''Yalnızız Romanından'')
* Prof. Dr. Mehmet Tekin, Doç Dr. Mehmet Önal ve Dr. Nan a Lee Peyami Safa hakkında birer doktora tezi vermişlerdir.
* Beşir Ayvazoğlu'nun yazar (Peyami Safa) hakkında Ötüken Yayınları'ndan çıkmış, biyografik bir eseri bulunmaktadır.
* Zülfikar Uğur Yıkan, 2004 yılında Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü bünyesinde "Peyami Safa'nın Server Bedi İmzalı Romanları" konulu Yüksek Lisans tezini hazırlamıştır.
* Yazar-çevirmen [[Sabri Kaliç]] 2011 yılında Peyami Safa'nın "Dokuzuncu Hariciye Koğuşu" romanını "Exterior Diseases - Ward: 9" adıyla İngilizceye çevirmiştir.
 
*Yaşlanarak değil, yaşayarak tecrübe kazanılır; zaman insanları değil, armutları olgunlaştırır.
Ayrıca internet üzerinde Peyami Safa hakkındaki bilgilere ulaşabilceğiniz "www.peyamisafa.biz" <ref>[http://www.peyamisafa.biz www.peyamisafa.biz]</ref> şeklinde bir internet adresi mevcuttur.
 
*Asır tereddüt ediyor.
== Eserleri ==
: (''Bir Tereddüdün Romanı'''ndan)
;Roman:
[[Gençliğimiz]] (1922), [[Şimşek (roman)|Şimşek]] (1923), [[Sözde Kızlar]] (1923), [[Mahşer (roman)|Mahşer]] (1924), [[Bir Akşamdı]] (1924), [[Süngülerin Gölgesinde]] (1924), [[Bir Genç Kız Kalbinin Cürmü]] (1925), [[Canan (roman)|Canan]] (1925), [[Dokuzuncu Hariciye Koğuşu (roman)|Dokuzuncu Hariciye Koğuşu]] (1930), [[Fatih-Harbiye]] (1931), [[Attilâ (roman)| Attilâ]] (1931), [[Bir Tereddüdün Romanı]] (1933), [[Matmazel Noraliya'nın Koltuğu]] (1949), [[Yalnızız]] (1951), [[Biz İnsanlar]] (1959).
 
* Aşkın tam bir tarifi yapılamaz. Şiir de böyledir. Yapılmış ve yapılacak tariflerden her biri, denizden alınmış bir kova suya benzer. Hiç şüphesiz bu, deniz suyudur, fakat deniz değildir. Aşkı denize, tarifi de kovaya benzetirseniz elde edilen şey, aşkın bir halini izahtan ibaret kalır. Enginsiz, kıyısız, renksiz, dalgasız, derinliksiz bir izah.
;İnceleme - Deneme:
:(''Sevgide Hayal ve Hakikat - Yeni Mecmua - 21 Mart 1941'')
Türk İnkılâbına Bakışlar (1939), Büyük Avrupa Anketi (1938), Felsefî Buhran (1939), Millet ve İnsan (1943), Mahutlar (1959), Mistisizm (1961), Nasyonalizm (1961), Sosyalizm (1961), Doğu-Batı Sentezi (1963), Sanat-Edebiyat-Tenkid (1970), Osmanlıca-Türkçe- Uydurmaca (1970), Sosyalizm-Marksizim- Komünizm (1971), Din-İnkılâp-İrtica (1971), Kadın-Aşk-Aile (1973), Yazarlar-Sanatçılar-Meşhurlar (1977)
 
* Ben'in Allah'ta yok olmaya koşması azizleri, insanlıkta yok olmaya koşması dahileri, millette yok olmaya koşması kahramanları yaratmıştır.
{{Vikiler
:''(Matmazel Noraliya'nın Koltuğu romanından)''
|commons=
|wikispecies=
|wikt=
|b=
|s=
|q= Peyami Safa
|n=
|m=
|}}
 
* Delilik şüphesiz aptallıktan iyidir. Delilik var olmuş bir zekanın yok oluşudur; aptallık, var olmamış bir zekanın var olmamaya devam edişidir. Deliliğin hiç olmazsa mazisi şanlı. Aptallığın şerefli bir tarihi bile yok...
== Açıklama ==
:''(Matmazel Noraliya'nın Koltuğu romanından)''
{{Kaynakça}}
 
* Gerçek aşk sevgilinin bütün kusurlarını görür ve sever... Aşk inanmanın şiiridir. Aşk şüphe etmez. Aşk kıskanmaz. Aşk iğrenmez. Aşk çirkin bulmaz. Aşk küçümsemez. Aşk bencilliğin, kendini sevgiliden daha üstün görmenin, buhranın ve kötümserliğin tam zıddıdır. Aşk istemez, yalnız verir. Aşk bir mücadele değil âhenktir... Aşk bunun için ilâhidir... Gerçek aşkın bir tek değişmez vasfı vardır: Tükenmezlik... Aşk engellere ve hücuma uğradıkça kuvvetlenen ihtirastır. Rakipsizdir, yenilmez... Aşk kendi saadetini bir başkasınınkine feda etmektir... Mârifet bize yâr olmayan sevgiliyi kalbimizin içinde öldürmek! İşte en haklı, en mâsum, en kudretli ve en muhteşem cinayet.
:(''Kadın-Aşk-Aile kitabından'')
 
* Bekârları çoğalan cemiyet, gizli bir anarşi geçiriyordur. Ya büyük bir inkılâba, ya inhitata gidecektir.
:(''Yedigün, 24 Haziran 1936'')
 
* Batıda hükümet sansürü yerine seviye sansürü vardır. Bu seviyenin olmadığı memleketlerde kanun düşünceyi hudutlandırır. Düşünce hürriyeti isteyenler daha evvel düşünce seviyesinin yükselmesine hizmet etmelidirler.
:(''Türk Düşüncesi, 1 Nisan 1957'')
 
{{vikipedi|Peyami Safa}}
 
{{DEFAULTSORT:Safa, Peyami}}
[[Kategori:Türk yazarlar]]
[[Kategori:Vefa Lisesi mezunlarıKişiler-P]]
[[Kategori:1899 doğumlular]]
[[Kategori:1961 yılında ölenler]]
[[Kategori:İstanbul doğumlular]]
[[Kategori:Edirnekapı Şehitliği'ne defnedilenler]]
[[Kategori:Ölmüş insanlar]]
"https://tr.wikiquote.org/wiki/Peyami_Safa" sayfasından alınmıştır