Mustafa Sabri Efendi
Osmanlı müderris, şeyhülislam
| Mustafa Sabri Efendi | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarihi | 22 Haziran 1869 |
| Doğum yeri | Tokat |
| Ölüm tarihi | 12 Mart 1954 |
| Ölüm yeri | Kahire |
 Vikipedi maddesi Vikiveri öğesi | |
Mustafa Sabri Efendi, Osmanlı müderris, Meclis-i Mebusan mebusu, şeyhülislam.
Sözleri değiştir
- İngilizlerle M. Kemal muvazaasının asarını (danışıklı döğüşünün eserlerini), Lozan müzâkeratı zamanına kadar te’hir etmeyerek (ertelemeyerek) “Mudanya” Mütârekesinden Yunan inzihamından evvelki, yani İngilizlerle Anadolu’da zuhur eden Kemâlî kıyamını bastırmak üzere hem İstanbul’daki Halife hükümetine cebr-u tazyik icra ettikleri (baskı yaptıkları), hem de müşkülât ikaından hâli kalmadıkları zamanlarda bile bulmak mümkündür. İstanbul’un ve Halife’nin ecnebi işgâl-i askerisi altında serbest hareketten mahrum vaziyeti, Anadolu’yu Halife aleyhine ayaklandıran M. Kemal’i mücâdelede galip getirmeye sebep olduğu gibi meb’deinden (başından) itibaren üç sene süren M. Kemal harekâtının Yunanlılar’a karşı yüz ağarlamıyarak mağlubiyetle ve Anadolu dahilinde şehirden şehire çekilmekle geçen birinci, ikinci ve kısmen üçüncü senelerinde bile, müdafaa-i memleket nâmına yine bu hareketten hayır ve menfaat husûlî ihtimâlini hatırından çıkarmayan ve esasen M. Kemal’i Anadolu’ya husûsî bir sıfat ve mâhiyette gönderen Padişah’ın hiç bir zaman bu kıyamı tam bir ciddiyetle bastırmak meslekini iltizam etmeyerek İngilizleri savsaklamakla vakit geçirdiği ve M. Kemal’le onlara oyun oynamaya çalıştığı esnada İngilizler de aynı adamla (yani M. Kemal’le) Padişah’a Makam-ı Hilâfet’e oyun etmek fırsatını kaçırmamışlardır. Harb-i umûmî neticesinde İzmir’i velev muvakkaten (geçici) olsun, İstanbul’daki Hilâfet Hükûmeti’nin elinden alarak, Yunanlılar’a veren ve sonra bunu Ankara’nın lâik hükümetine iâde eden İngilizler, kasden kabahatli vaziyete düşürdükleri Hilâfeti, bu alışveriş içinde Âlem-i İslâm’a sezdirmeden komisyon olarak aldılar.[1]
- Sultan Vahidüddin’i bu hususta telkin ve tesir altına almak ve bu suretle M. Kemal Paşa’nın Anadolu’ya gönderilmesini önlemeye çalışmak isteyen başka kimseler de vardır. Fakat O, bunların hiçbirini dinelememiş ve M. Kemal Paşa’yı her türlü imkanla teçhiz ederek Anadolu’ya göndermiştir.[2]
- Tabiat-ı beşeriyenin başkalarına ait kadınlardan da hiç olmazsa oynaşıp gülüşmek tarzında istifadeye saik ve mütemayil olmasına gelince: Bu noktada en halis ve en serbest tabiatın istediği şey, herkesin başkalarından istifade etmesi ve lakin başkalarının kendi hariminden ne az, ne de çok istifade etmemesi merkezindedir. Bu mürekkep arzunun menfi ciheti, kıskançlık dediğimiz haldir ki, bu da insan da gayet tabii ve umumi bir histir. Bu hissin tadilini (düzeltilmesini) iltizam eden (lüzumlu gören) garp medeniyeti; herkesin, birbirine ait olan şehvani hukuktan karşılıklı olarak istifade edebilmesindeki lezzet ve ticaretten nefsini mahrum etmemek hatırı için, kıskançlık tarafından fedakarlık etmesine lüzum göstermiş. Muhtelit zevk-ü sefa mehafilinde sen, başkalarının hoşuna giden kadınları ile oynaşmak istersen senin hareminle de başkasının, huzurunda ve gıyabında oynaşmasına razı olacaksın? İnsanın tabiatına ve nefsin izzetine burası çok ağır gelecek bir şey olduğu halde; kalbin hissini ve ruhun şerefini rencide eden bu manevi ezaya nefsi alıştırmak mukabilinde fazla ihtirasat-ı maddiye temin ederek ve bahusus ruhu hırpalayan ve küçülten cihetin adab-ı içtimaiyye halinde müştereken ve mütekabilen herkese taksim ve ta'mimi (umuma yayma) sayesinde ehemmiyetini tahfife çalışarak garp medeniyetinin inzimam-ı muavenetiyle (ilave desteğiyle) beşeriyet için zevkine bakmak ve zarar-ı maneviye o kadar ehemmiyet vermemek tarzında müspet tarafı menfi tarafına galip ve muhdes bir tabiat-ı saniye (ikincil fıtrat) kabul edilmiştir.[3]